Dermatofity. Zakażenia grzybicze skóry i paznokci – diagnostyka molekularna

Zakażenia grzybicze skóry i paznokci należą do grupy najczęściej spotykanych chorób, z którymi pacjenci zgłaszają się do gabinetów lekarzy POZ oraz dermatologów. Szacuje się, że grzybica paznokci dotyka ok. 10% polskiej populacji, przy czym u osób powyżej 70 r.ż jest ona stwierdzana nawet u co drugiego pacjenta.

Aby skutecznie leczyć zakażenia grzybicze skóry i jej przydatków, konieczne jest określenie, jaki gatunek grzybów odpowiada za rozwój infekcji.

Co jest przyczyną zakażeń grzybiczych skóry i paznokci?

Za powstanie powierzchownych infekcji grzybiczych, czyli dermatomykoz, atakujących  naskórek, paznokcie lub też owłosioną skórę głowy odpowiadają dermatofity, grzyby drożdżopodobne lub pleśnie.

Dermatofity, które są najczęstszą przyczyną grzybic skóry i jej przydatków, to pozornie niegroźne grzyby, bytujące na włosach, paznokciach i skórze. W momencie spadku odporności atakują one keratynę i inne proteiny, występujące w skórze i jej przydatkach, prowadząc do ich rozkładu. W ten sposób wywołują grzybicę zwaną dermatofitozą, która objawia się w postaci swędzenia, zaczerwienienia i złuszczania naskórka. Zmiany chorobowe mogą lokalizować się w obrębie brody, twarzy, tułowia, pachwin, owłosionej skóry głowy, rąk, stóp albo paznokci. Jeżeli infekcja dotyczy paznokci, prowadzi do powstania plam na płytce paznokciowej oraz wzrostu jej kruchości i łamliwości.

Najczęstszym gatunkiem, który wywołuje grzybicę owłosionej skóry głowy jest dermatofit Microsporum canis. W przypadku grzybicy paznokci i stóp są to natomiast grzyby z gatunku Trichophyton rubrum i Trichophyton mentagrophytes var. granulosum.

Do zakażenia dermatofitami prowadzi bezpośredni kontakt z zakażonym człowiekiem lub zwierzęciem (np. psem, kotem, świnką morską, czy chomikiem), a także korzystanie z przedmiotów i rzeczy osobistych należących do osoby chorującej na grzybicę.

Dermatofitozy mogą przyjmować postać grzybicy powierzchownej (dotyczącej wyłącznie warstwy rogowej skóry i jej przydatków) lub grzybicy głębokiej, sięgającej skóry właściwej.

Kto jest najbardziej narażony na zakażenie dermatofitami?

Dermatofity to grzyby, które występują na skórze i jej przydatkach u większości zdrowych osób, nie wywołując przy tym żadnych dolegliwości. Do rozwoju grzybicy prowadzi zwykle spadek odporności organizmu, prowadzący do nadmiernego namnażania się dermatofitów.

Na zakażenie najbardziej narażone są osoby z obniżoną odpornością lub mechanicznym uszkodzeniem naskórka:

• dzieci i osoby starsze,
• osoby chorujące na niedokrwistość, niedoczynność tarczycy, cukrzycę lub choroby autoimmunologiczne
• pacjenci po długotrwałej antybiotykoterapii,
• osoby stosujące leki immunosupresyjne,
• osoby z uszkodzeniami naskórka oraz pacjenci z chorobami skóry, takimi jak: łuszczyca, atopowe zapalenie skóry (AZS) lub zaburzenia rogowacenia,
• osoby uprawiające sport i często korzystające z publicznych basenów lub siłowni,
• osoby pracujące w warunkach zwiększonej wilgotności i temperatury, np. górnicy.

Jakie są objawy grzybicy dermatofitowej?

Dermatofitozy u dzieci dotykają głównie owłosionej skóry głowy, natomiast u osób dorosłych- skóry stóp i paznokci.

Grzybice dermatofitowe rozwijają i objawiają się stopniowo- początkowo powodując jedynie swędzenie i zaczerwienienie skóry, do którego z czasem dołącza wysypka. Charakterystyczną cechą zmian chorobowych w przebiegu dermatofitoz jest ich plackowaty kształt oraz zaczerwienione obrzeże, wskazujące na stan zapalny. W niektórych przypadkach pojawia się także intensywny świąd oraz łuszczenie się powierzchni skóry.

Do innych objawów dermatofitoz należą:

• pojawienie się łysych placków na obszarze owłosionej skóry głowy,
• pojawienie się białych plam, pogrubienie i przebarwienie paznokci,
• zgrubienie i pofałdowanie płytki paznokcia,
• szorstkość, łamliwość i kruchość paznokci,
• łamliwość i wypadanie włosów,
• zmiany ropne, strupki oraz tarczki woszczynowe na skórze głowy,
• pojawienie się liszajów i pęcherzyków (z sączącą się wydzieliną) na skórze.

Nieleczone zakażenie dermatofitami zwiększa ryzyko alergii i może prowadzić do przewlekłych i zakaźnych dermatomykoz, rozprzestrzeniających się na kolejne obszary ciała. Ich powikłaniami mogą być m.in.: rozwój infekcji bakteryjnej, trwała utrata paznokcia, amputacja palca lub stopy.

Aby leczenie dermatofitoz było skuteczne, konieczne jest ustalenie przyczyny zakażenia za pomocą badania mykologicznego lub genetycznego.

Jakie badanie diagnozuje zakażenie dermatofitami?

Do postawienia rozpoznania zakażenia dermatofitami konieczne jest wykonanie badania mikologicznego lub genetycznego, nawet wtedy, gdy obraz kliniczny jednoznacznie sugeruje infekcję grzybiczą. Wynik badania pozwala na wybranie najlepszej drogi leczenia, ponieważ poszczególne gatunki grzybów, wykazują różną wrażliwość na dostępne leki. Badania diagnostyczne pozwalają również na różnicowanie zakażeń dermatofitowych z innymi, niegrzybiczymi chorobami skóry i paznokci: łuszczycą, liszajem płaskim czy bielactwem paznokci.

Podstawowym testem stosowanym w diagnostyce infekcji grzybiczych jest badanie mykologiczne, polegające na hodowli pobranego materiału na odpowiedniej pożywce, wykonaniu testów pozwalających na identyfikację gatunku grzyba oraz określenie wrażliwości na różne rodzaje leków. Materiałem do badania mogą być zeskrobiny skórne, paznokcie lub włosy.

Na wynik badania mykologicznego czeka się około 2-3 tygodni, a jego wykonanie nie jest możliwe, jeżeli pacjent zaczął stosowanie leków przeciwgrzybiczych.

Alternatywę dla badania mykologicznego stanowią badania molekularne, służące do wykrywania materiału genetycznego dermatofitów i innych grzybów będących przyczyną grzybicy skóry i paznokci. Badania molekularne dostępne w ofercie Nowej Genetyki pozwalają na identyfikację 26 gatunków dermatofitów, drożdżaków i grzybów pleśniowych w ramach pojedynczej analizy. Badanie może być wykonane w jednym z punktów pobrań wykonujących wymazy mikrobiologiczne TUTAJ lub w wygodnej formie wysyłkowej TUTAJ. Badanie nie wymaga odstawienia leków przeciwgrzybiczych, ani innych przygotowań ze strony pacjenta.

Osoby zainteresowane wykonaniem badania zapraszamy do naszego e-sklepu lub do kontaktu z Doradcą Pacjenta.