Mutacja genu MTHFR - objawy. Co to jest?
Mutacja genu MTHFR prowadzi do podwyższenia poziomu homocysteiny w organizmie. Nadmiar tego związku jest przyczyną poważnych problemów zdrowotnych. Może powodować problemy z zajściem w ciążę i poronienia. W wyniku podwyższonego poziomu tego aminokwasu płód może być obarczony poważnymi wadami rozwojowymi. Osoby mające mutację genu MTHFR ponadto są bardziej narażone na rozwój chorób serca, raka jelita grubego oraz wystąpienie udarów. O tym, czym dokładnie jest mutacja genu MTHFR, w jaki sposób się objawia oraz jakimi metodami można ją wykryć, przeczytasz w poniższym artykule.
Czym jest gen MTHFR?
Gen MTHFR, znajdujący się na ramieniu krótkim chromosomu 1, w organizmie człowieka odpowiada za produkowanie enzymu o nazwie reduktaza metylenotetrahydrofolianowa. Odgrywa on główną rolę w metabolizmie i przyswajaniu kwasu foliowego. Pośrednio enzym ten wpływa również na poziom homocysteiny. Badanie mutacji genu MTHFR zalecane jest w diagnostyce zaburzeń krzepnięcia, trombofilii, przyczyn niepowodzeń ciążowych oraz wystąpienia wad rozwojowych płodu, zwłaszcza wady cewy nerwowej u płodu.
Mutacja MTHFR
Mutacja w genie MTHFR, kodującym reduktazę metylenotetrahydrofolianową może mieć wpływ na metabolizm kwasu foliowego, a co za tym idzie – na zwiększenie stężenia homocysteiny w organizmie.
Każdy gen w organizmie występuje w postaci dwóch alleli, po jednym od każdego rodzica. Możliwe jest, że u pacjenta nie występuje żaden wariant w obrębie genu MTHFR. Jednak oprócz podstawowych genotypów spotykane są warianty w obrębie obu alleli. Mogą one występować w układzie heterozygotycznym oraz homozygotycznym. Możliwe jest też posiadanie różnych wariantów w obrębie obu alleli – wtedy mówimy o złożonej heterozygocie.
Najczęstszym wariantem genu MTHFR, spotykanym w około 20% populacji, jest wariant MTHFR C677T. Drugą często spotykaną mutacją jest A1298C. Wpływają one na aktywność reduktazy, powodując obniżenie wchłanialności kwasu foliowego.
Należy pamiętać, że sole kwasu foliowego nie są wytwarzane w organizmie. Są one jednak niezbędne dla jego prawidłowego funkcjonowania. Mając mutacje w genie MTHFR, możemy być narażeni na niedobór kwasu foliowego i zwiększone stężenie homocysteiny bez odpowiedniej suplementacji.
Jakie są objawy mutacji genu MTHFR?
Sama mutacja genu nie daje żadnych objawów klinicznych. Przyjmuje się jednak, że zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia niektórych chorób. Wiedząc o tym, że mamy mutację genu MTHFR, jesteśmy w stanie wprowadzić zmiany w stylu życia i tym samym zminimalizować ryzyko wystąpienia schorzeń. Objawy mutacji genu reduktazy wynikają ze znacznie podwyższonego poziomu homocysteiny.
Choroby układu krwionośnego
Najbardziej specyficznym markerem biochemicznym zaburzeń w strukturze genu MTHFR jest znaczny wzrost homocysteiny. Działa ona prozapalnie, zwiększając ryzyko chorób układu krążenia, w tym miażdżycy.
Choroby neurologiczne i psychiatryczne
Homocysteina w zwiększonym stężeniu uważana jest za substancję działającą toksycznie na układ nerwowy. Wywołuje ona niepokój, drażliwość. Istnieją badania naukowe, które dowodzą, iż homocysteina zwiększa ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera, depresji, schizofrenii oraz choroby dwubiegunowej.
Mutacja genu MTHFR a ciąża
Wariant A1298C genu MTHFR zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia. W okresie ciąży może wywołać zakrzepicę, stanowiącą ryzyko zarówno dla matki, jak i dla nienarodzonego dziecka. Aby temu zapobiec, kobiecie ciężarnej podaje się bardzo małe dawki heparyny drobnocząsteczkowej. Zapobiegają one rozwinięciu się objawów zakrzepicy, jednocześnie nie mają negatywnego działania na płód.
Występowanie wariantu C677T genu MTHFR może mieć związek z trombofilią wrodzoną. Jest to uwarunkowana genetycznie choroba, manifestująca się skłonnością do tworzenia się zakrzepów. Ma ona szczególne znaczenie dla kobiet starających się o dziecko. Udowodniono bowiem, że obecność wariantów genu MTHFR ma negatywny wpływ na zagnieżdżenie się zarodka w macicy. Prowadzi również do przedwczesnych porodów.
Jakie są wskazania do wykonania badania mutacji genu MTHFR?
Wskazania do wykonania badania mutacji genu MTHFR są następujące:
- podwyższony poziom homocysteiny we krwi,
- choroba zakrzepowo-zatorowa,
- objawy sugerujące zakrzepicę, takie jak: ból, obrzęk lub zasinienie kończyn,
- stosowanie lub planowanie stosowania doustnej antykoncepcji,
- stosowanie hormonalnej terapii zastępczej,
- występowanie choroby niedokrwiennej serca, miażdżycy, raka jelita grubego w rodzinie,
- cukrzyca, otyłość, palenie papierosów,
- anemia megaloblastyczna,
- problemy z zajściem w ciążę,
- nawracające poronienia u kobiet,
- hipotrofia płodu,
- występujące u dziecka rozszczep wargi, rozszczep podniebienia, wady cewy nerwowej,
- obumarcie płodu,
- wystąpienie u ciężarnej stanu przedrzucawkowego.
W jaki sposób zbadać mutację genu MTHFR?
Badanie mutacji genu MTHFR można wykonać z krwi obwodowej w punktach pobrań. Jest to oznaczenie wykonywane w pakiecie z innymi czynnikami ryzyka do rozwoju zakrzepicy. Możliwe jest również wykonanie tego badania wysyłkowo.
Materiałem do wykonania wysyłkowego badania w kierunku mutacji w genie MTHFR jest wymaz pobrany z wewnętrznej strony policzka. Do badania metodami biologii molekularnej nie jest wymagane żadne specjalne przygotowanie się. Należy jednak pamiętać, aby przed wykonaniem wymazu powstrzymać się od spożywania pokarmów i picia płynów. Pobranie materiału jest łatwe, szybkie oraz bezbolesne.
Oznaczenie mutacji genu MTHFR wykonywane jest metodą PCR, a czas oczekiwania wynosi od 10 do 14 dni. Badania wchodzące w skład pakietu obejmują analizę 6 mutacji w genach kodujących białka uczestniczące w procesach krzepnięcia krwi: mutację czynnika V Leiden, mutację 20210 G-A genu protrombiny, polimorfizm czynnika V R2, mutacje C677T i A1298C w genie MTHFR oraz polimorfizm 4G/5G w genie PAI-1 (SERPINE1). Obecność tych mutacji zwiększa ryzyko wystąpienia trombofilii i może wpływać negatywnie na proces zagnieżdżania się zarodka oraz przebieg ciąży, zwiększając ryzyko poronienia.
Jak wygląda wynik badania mutacji genu MTHFR?
Jeśli bierzemy pod uwagę najczęstszy wariant genu MTHFR, możemy spotkać się z następującymi wynikami:
- homozygota TT – charakteryzuje się znacznym obniżeniem aktywności enzymu kodowanego przez gen MTHFR. Wymagane jest wdrożenie odpowiedniego leczenia,
- homozygota CC – oznacza brak mutacji, czyli wynik prawidłowy,
- heterozygota CT – zauważalne jest niewielkie obniżenie aktywności genu kodującego reduktazę. Zaleca się kontrolowanie poziomu homocysteiny we krwi i podawanie kwasu foliowego.
Jaka jest cena badania mutacji genu MTHFR?
Badanie mutacji genu MTHFR nie jest refundowane ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Należy wykonać je odpłatnie w placówkach zajmujących się diagnostyką genetyczną. Więcej o badaniu w kierunku mutacji genu MTHFR przeczytasz tutaj.
Bibliografia:
- A. Ciechanowicz i in. Genetyka molekularna w chorobach wewnętrznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, s. 228–229.
- J. Bal, Genetyka medyczna i molekularna, PWN, Warszawa 2017, s. 253–259.
