Rak prostaty - objawy, przyczyny i nowoczesna diagnostyka choroby

Choć ryzyko raka prostaty zależy przede wszystkim od wieku, to warto pamiętać, że panowie nie są bezbronni w konfrontacji z tą niebezpieczną chorobą. Dzięki nowoczesnym metodom diagnostyki i leczenia raka stercza, szanse na pokonanie nowotworu systematycznie rosną, szczególnie wtedy, gdy jest on rozpoznawany na wczesnym etapie rozwoju. O jakich badaniach profilaktycznych i diagnostycznych powinni pamiętać mężczyźni? To jedne z wielu pytania, na które odpowiadamy w tym artykule

Rak prostaty- na czym polega i jakie daje objawy?

Nowotwór prostaty, nazywany także nowotworem stercza lub gruczołu krokowego, jest to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u polskich mężczyzn. Większość przypadków zachorowań jest diagnozowana po 60 r.ż., jednak zdarza się, że choroba występuje też u młodszych mężczyzn, szczególnie u tych, którzy mają zwiększone predyspozycje genetyczne do raka prostaty i innych chorób nowotworowych.

W początkowym stadium rozwoju nowotwór gruczołu krokowego może nie dawać żadnych widocznych objawów lub przejawiać się w postaci skąpoobjawowej. Jedynym sposobem, aby na tym etapie go wykryć jest wykonywanie badań profilaktycznych, takich jak badanie per rectum, USG gruczołu krokowego i testy laboratoryjne, takie jak PSA lub płynna biopsja prostaty.

Ryzyko chorób prostaty wzrasta wraz z wiekiem u wszystkich mężczyzn, warto więc pamiętać o regularnym wykonywaniu badań, które pozwalają na rozróżnienie łagodnego rozrostu lub zapalenia gruczołu krokowego od dużo groźniejszych dla zdrowia zmian nowotworowych.

Objawy towarzyszące wszystkim schorzeniom prostaty są do siebie łudząco podobne i mogą obejmować takie symptomy, jak:

• oddawanie moczu wąskim lub przerywanym strumieniem,
• trudności z oddawaniem moczu,
• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza moczowego,
• częstomocz, czyli częste oddawanie moczu w ciągu dnia, w niewielkich ilościach,
• nykturia, czyli konieczność oddawania moczu w nocy, przerywająca sen chorego,
• nagłe uczucie parcia na mocz,
• zaburzenia erekcji.

Niestety, często jeszcze zdarza się, że pierwsze sygnały chorób prostaty są przez mężczyzn bagatelizowane lub uznawane za coś wstydliwego, co sprawia, że pacjenci próbują je ignorować, zamiast skorzystać z porady lekarskiej.

Wielu Polaków zgłasza się do gabinetu lekarskiego dopiero wtedy, gdy pojawiają się u nich znacznie poważniejsze objawy, wynikające z rozrostu guza i naciekania przez niego okolicznych tkanek lub z przerzutów do kości i węzłów chłonnych takie jak:

• krwiomocz,
• obecność krwi w nasieniu,
• utrata masy ciały,
• niedokrwistość,
• bóle i złamania kości,
• zatrzymanie moczu lub wodonercze.

Dzięki nowoczesnym metodom diagnostyki i leczenia, szanse na pokonanie nowotworu systematycznie rosną. Zdiagnozowanie raka prostaty na takim etapie rozwoju znacznie zmniejsza szanse chorego na pełne wyleczenie i znalezienie skutecznej terapii. Aby tego uniknąć, należy regularnie wykonywać badania profilaktyczne i nie bagatelizować żadnych objawów związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu moczowo-płciowego.

Jakie mogą być przyczyny powstawania raka prostaty u mężczyzn?

Podobnie jak wszystkie choroby nowotworowe rak prostaty powstaje w wyniku tzw. transformacji nowotworowej, czyli przekształcenia prawidłowej komórki gruczołu krokowego w komórkę nowotworową, która zaczyna dzielić się w niekontrolowany sposób, budując guz nowotworowy.

Do czynników, które podnoszą ryzyko raka prostaty zalicza się m.in.:

• wiek > 60 r.ż.,
• predyspozycje genetyczne, obejmujące mutacje w genach BRCA1, BRCA2, CHEK2, NBN, HOXB13 i ATM,
• występowanie przypadków raka piersi, jajnika i raka prostaty wśród najbliższych krewnych,
• nadwagę i otyłość,
• pochodzenie etniczne- osoby czarnoskóre są bardziej narażone na zachorowanie niż osoby innego pochodzenia.

U panów, którzy nie przekroczyli 40 r.ż. rak prostaty jest diagnozowany stosunkowo rzadko. Jeżeli jednak tak się dzieje, to ich rokowania są gorsze: u młodszych mężczyzn choroba częściej przybiera bardziej złośliwą postać, wymagającą agresywnego leczenia. Istnieje także większe prawdopodobieństwo, że jej przyczyną są czynniki genetyczne, czyli mutacje w genach regulujących podziały komórek, takich jak BRCA1, BRCA2, CHEK2, NBN, HOXB13 lub ATM. Mężczyźni, w rodzinie których występowały liczne przypadki nowotworów piersi, jajnika, prostaty, trzustki lub jelita, szczególnie u osób poniżej 50 r.ż., powinni zastanowić się nad wykonaniem odpowiednich badań genetycznych i pamiętać o tym, aby częściej wykonywać badania profilaktyczne.

Profilaktyka raka prostaty- jakie badania powinni wykonywać mężczyźni po 40 r.ż?

Podstawową metodą profilaktyki raka gruczołu krokowego jest jego wczesne wykrywanie za pomocą badań laboratoryjnych i obrazowych. Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Urologicznego (European Association of Urology), jak również Polskiego Towarzystwa Urologicznego zalecają, aby każdy mężczyzna po 40 r.ż. raz w roku wykonywał przesiewowe badanie PSA (z ang.prostate-specific antigen) – antygenu swoistego dla prostaty, które polega na oznaczeniu stężenia PSA w próbce krwi. Należy przy tym pamiętać, że podwyższony poziom PSA może wskazywać na rozwijający się nowotwór, ale może być także skutkiem łagodnego rozrostu prostaty, niedawnej aktywności seksualnej lub badania per rectum, dlatego badanie to nie jest wystarczające do rozpoznania raka stercza i musi być zawsze uzupełnione przez inne, dodatkowe testy diagnostyczne,

Mężczyźni, którzy są nosicielami mutacji w genie BRCA2 oraz innych mutacji związanych z podwyższonym ryzykiem raka prostaty powinni wykonywać badanie PSA częściej i uzupełniać je wizytą u urologa, połączoną z badaniem palpacyjnym. Do urologa należy zgłaszać się również wtedy, gdy wyniki badania PSA znajdą się poza zakresem normy lub też wtedy, gdy mężczyzna zauważy u siebie którykolwiek z objawów mogących wskazywać na choroby prostaty.

Do innych badań wykorzystywanych w diagnostyca raka stercza należą:

• przezodbytnicze (transrektalne) USG prostaty,
• rezonans magnetyczny,
• biopsja prostaty,
• badanie Select MDx.

Biopsja i badania obrazowe (USG i rezonans magnetyczny) pozwalają na określenie, czy rozrost prostaty ma charakter łagodny czy nowotworowy, jak duża jest wielkość guza oraz gdzie dokładnie jest on zlokalizowany. Choć biopsja prostaty jest zabiegiem stosunkowo bezpiecznym, to jednak zdarza się, że u części pacjentów może wywołać powikłania, takie jak krwawienia z odbytu lub dróg moczowych, zatrzymanie moczu, gorączka, zapalenie prostaty, najądrzy lub jelit. Alternatywę dla tradycyjnej biopsji igłowej może stanowić badanie Select MDx, nazywane także bezigłową biopsją prostaty.

Na czym polega badanie Select MDx i kto powinien je wykonać?

Płynna biopsja prostaty jest badaniem bezbolesnym i nieinwazyjnym. Badanie Select MDx opiera się na pomiarze ekspresji dwóch genetycznych biomarkerów związanych z rakiem prostaty w próbce moczu pacjenta, poddanego uprzednio badaniu per rectum. Badanie to umożliwia precyzyjne określenia ryzyka wykrycia komórek nowotworowych podczas biopsji gruboigłowej prostaty oraz na ustalenie stopnia ich złośliwości. W teście Select MDx oznaczany jest poziom mRNA, będącego produktem genów: DLX1 (genu progresji) oraz HOXC6 (genu proliferacji), syntetyzowanego przez komórki agresywnego nowotworu prostaty. Uzyskany w ten sposób poziom mRNA jest wprowadzany do algorytmu wyliczającego prawdopodobieństwo raka prostaty, wraz z parametrami takimi jak wiek badanego, stężenie PSA i wynik badania urologicznego. Wynik badania Select MDx jest przedstawiony procentowo, wskazując ile wynosi ryzyko wykrycia agresywnego raka prostaty u danego pacjenta.

U mężczyzn, którzy rozpoczynają diagnostykę w kierunku raka prostaty, badanie SelectMDx pozwala na podjęcie decyzji o tym, czy konieczne jest wykonanie biopsji igłowej, ograniczając związane z nią ryzyko. Test ten jest także przydatny u pacjentów już poddawanych leczeniu: podczas oceny agresywności nowotworu i rozwoju choroby, podczas kwalifikacji do kolejnych biopsji, a także do monitorowania wyników leczenia. Od 2018 roku, badanie Select MDx- Płynna Biopsja Prostaty jest uznawane za standard w diagnostyce raka prostaty w ramach Wytycznych Europejskiego Towarzystwa Urologicznego.

Więcej informacji na temat tego badania można znaleźć TUTAJ. Osoby zainteresowane jego wykonaniem prosimy o kontakt z Doradcą Pacjenta, mailowo: kontakt@nowagenetyka.pl lub telefonicznie: 695 235 299.