P1NP całkowity

N-końcowy propeptyd prokolagenu typu 1, P1NP  (ang. procollagen I aminoterminal propetide), stanowi wskaźnik dynamiki syntezy kolagenu – jego stężenie we krwi odzwierciedla ilość powstałych cząsteczek kolagenu – oraz najbardziej specyficzny marker kościotworzenia i predyktor zmian mineralnej gęstości kości, BMD (ang. bone mineral density). P1NP powstaje w przestrzeni pozakomórkowej w trakcie syntezy kolagenu z prokolagenu typu 1, po czym początkowa forma trimeryczna ulega rozkładowi do postaci monomerycznej. Rosnące stężenie P1NP powodowane jest  rozprzęgnięciem procesu resorpcji i kościotworzenia lub wzmożoną resorpcją i przyspieszeniem obrotu kostnego, wiążących się ze zwiększeniem ilości miejsc przebudowy kości, BMU (ang. basic multicellular), wydłużaniem fazy kościotworzenia w miejscach przebudowy albo z uruchamianiem procesów kościotworzenia w różnych miejscach przebudowy kości. Cząsteczki  P1NP pochodzące z mięśni, skóry i innych tkanek wytwarzających kolagen nie wpływają na diagnostyczną istotność pomiarów.  Pomiar P1PN  zlecany jest: w ustalaniu przyczyn zaburzeń układu kostnego – łamliwości, osteoporozy (menopauzalnej i posteroidowej), zmian deformacyjnych, zaburzeń  gospodarki wapniowo-fosforanowej; w diagnostyce chorób metabolicznych tkanki kostnej, np. choroby Pageta; w diagnostyce przyczyn zwiększonego obrotu kostnego (w nadczynności tarczycy i przytarczyc, hiperkalcemii) oraz w monitorowaniu leczenia osteoporozy i choroby Pageta. Stężenie całkowitego P1NP w krwiobiegu ulega zmianom w wyniku terapii antyresorpcyjnej i anabolicznej po kilku miesiącach od wdrożenia leczenia. Zmniejszenie odpowiedzi na leczenie może wskazywać na łamanie zaleceń lekarskich lub na inną przyczynę  osteoporozy. Podwyższone stężenie P1NP wiąże się, m.in. z przerzutami nowotworowymi do kości lub z niewydolnością nerek.