S100

Białko S100, S-100 (ang. soluble – rozpuszczalne. Jest rozpuszczalne w siarczanie amonu, w pH7) obecne  w surowicy  jest markerem czerniaka (melanoma), przydatnym w diagnostyce, prognozowaniu i monitorowaniu leczenia. Fizjologicznie białko (białka) S100 występuje  m.in. w komórkach wywodzących się z grzebienia nerwowego (komórkach Schwanna i melanocytach), w chondriocytach, komórkach Langerhansa,  makrofagach, komórkach dendrytycznych i  mięśniowo nabłonkowych, komórkach tłuszczowych i innych. Histochemicznie,  białka S100 są  wykrywane w 100 % komórek nerwiaka i  nerwiakowłókniaka, w 50% złośliwych nowotworów osłonek nerwów obwodowych i w innych komórkach nowotworowych. W histopatologii S100 jest uznanym immunohistochemicznym markerem z wyboru złośliwego czerniaka (melanoma). Główne znaczenie kliniczne S-100 w diagnostyce czerniaka polega jednak na oznaczeniu jego stężenia  w surowicy krwi. S-100 jest klinicznym markerem progresji i przerzutowania czerniaka, przydatnym w serologicznym monitorowaniu systemowej terapii. Wyjściowe stężenie S-100 w surowicy koreluje ze stadium nowotworu i implikuje prognozę, wzrost wskazuje na progresję choroby, a całkowity spadek wiążę się z remisją nowotworu w  przebiegu chemio- lub immunoterapii. Wykazano istotne różnice pomiędzy stężeniami S-100 w surowicy w  I/II i  III stadium choroby, I/II i  IV stadium oraz pomiędzy stadiami III i IV. Czas przeżycia u chorych z niższym stężeniem wyjściowym  S-100 w surowicy  jest istotnie dłuższy niż u chorych ze stężeniem wyższym, niezależnie od stadium nowotworu: I do IV (dla przyjętej granicy decyzyjnej). Fizjologicznie do rodziny S-100 należą  niskocząsteczkowe białka wiążące wapń, uczestniczące w procesach podziału i różnicowania komórek oraz w reakcjach zapalnych. W diagnostyce czerniaka oznaczanie S-100 w surowicy jest markerem o większej przydatności diagnostycznej niż klasyczne markery takie jak LDH czy fosfataza alkaliczna.