Rak piersi i/lub jajnika - panel podstawowych mutacji BRCA1, BRCA2, PALB2

Konieczne uzupełnienie Zlecenia i Deklaracji Świadomej Zgody na badanie genetyczne.
Badanie genetycznych predyspozycji do raka piersi i jajnika – analiza 16 mutacji genów BRCA1, 2 mutacji genu BRCA2 i 2 mutacji genu PALB2,  istotnych dla populacji polskiej. Badanie ma na celu określenie obciążenia genetycznego dziedzicznym rakiem piersi i/lub jajnika oraz związanymi z tym zespołem nowotworami towarzyszącymi.  Wiadomo, że zachorowania na raka piersi i jajnika wiążą się z genetyczną predyspozycją o różnej sile. U około 30%  chorych na raka piersi wykrywa się charakterystyczne podłoże konstytucyjne sprzyjające powstawaniu nowotworów, a część nowotworów piersi i jajnika wykazuje dziedziczną etiologię jednogenową. Klinicznie silna predyspozycja genetyczna dla raka piersi i jajnika wiąże się z mutacja-mi w genach BRCA1 i CHEK2, nieco słabsza z genami BRCA2 i PALB2. Obecność mutacji genu BRCA1 wiąże się z 50 – 80% ryzykiem raka piersi i 45% ryzykiem raka jajnika przed ukończeniem 85 roku życia, przy czym ryzyko zależy od rodzaju mutacji i lokalizacji w genie. W przypadku nosicielek mutacji w genie BRCA1 wzrasta również ryzyko raka jajowodu i otrzewnej. Wskazania do badań wynikać powinny z ana-lizy cech rodowoklinicznych. U nosicieli mutacji również inne czynniki genetyczne i pozagenetyczne są istotne dla procesu nowotworzenia.
W rodzinach z definitywnym zespołem dziedzicznego raka piersi specyficznego na-rządowo (HBC-ss) i dziedzicznego raka piersi-jajnika (HBOC)  mutacja genu BRCA2  wiąże się z ryzykiem raka piersi (31-56%) i raka jajnika (11-27%). Mutacje BRCA2 wiążą się również ze znacznym ryzykiem raka jajnika oraz, u mężczyzn i kobiet, ryzykiem raka żołądka, jelita grubego i trzustki wśród krewnych pierwszego i drugiego stopnia.
Badanie obejmuje 16 mutacji w genie BRCA1, w tym 5 mutacji najczęściej występujących w populacji polskiej: c.68_69delAG (185delAG), c.181T>G (300T>G, p.C61G), c.3700_3704delGTAAA (3819del5), c.4035delA (4153delA), c.5266dupC (5382insC), których badanie zalecane jest przez Ministerstwo Zdrowia w aktualnym Narodowym Programie Zwalczania Chorób Nowotworowych. Pozostałe mutacje to c.66_67insC; c.190T>G p.C64G; c.190T>C p.C64R; c.3627dupA; c.3748G>T (3867G>T); c.3756_3759delGTCT (3875del4); c.3779delT; c.3817C>T (3936C>T); c.4041_4042delAG; c.5232del7ins12; c.5251C>T (5370C>T), które łącznie stanowią około 90% znanych mutacji tego genu oraz mutację genu BRCA2 najczęściej występującą w populacji polskiej: c.7913_7917delTTCCT.
Mutacje genu PALB2 wiążą się z istotnie poniesionym  ryzykiem raka piersi, jednak-że występują rzadziej niż mutacje BRCA1: stwierdzane są u mniej niż 1% rodzin do-tkniętych rakiem. Mutacje w PALB2 wiążą się także z ryzykiem raka trzustki. Badanie obejmuje fragment sekwencji eksonu 4 genu PALB2, w tym mutacje założycielskie, charakterystyczne dla polskiej populacji:  c.509_510delGA oraz p.R170Ifs*14.
Test przeznaczony jest dla osób, których rodziny podejrzane są o obciążenie dziedzicznym rakiem piersi/jajnika.
Badanie powinno być wykonywane u kobiet w przypadku:
•    gdy w rodzinie u kobiet przed 50 roku życia zdiagnozowano raka piersi lub nowotwór u co najmniej dwóch osób •    gdy w rodzinie zdiagnozowano raka jajnika, jajowodu lub otrzewnej •    gdy w rodzinie zdiagnozowano równoczesnego raka piersi i jajnika lub obustronnego piersi u kobiet lub raka piersi u mężczyzny,
a także w przypadku:
•    stosowania antykoncepcji lub hormonalnej terapii zastępczej przez kobiety, u których w wywiadzie rodzinnym zgłaszano raka piersi lub jajnika •    planowania antykoncepcji przy obecności zmian w jajniku lub piersiach •    obecności zmian w obrębie jajnika lub piersi u kobiet, u których w wywiadzie rodzinnym zgłaszano raka piersi lub jajnika.
Oprócz wymienionych nowotworów chorobami towarzyszącymi mutacjom może być, między innymi, rak jelita grubego i rak prostaty. Gen BRCA1 koduje białka napraw-cze DNA pełniące również funkcje w kontroli podziałów komórkowych. Innym białkiem naprawczym jest produkt genu BRCA2 – białko stabilizowane przez produkt genu PALB2. Utrata funkcji białek kodowanych przez BRCA 1 i 2 oraz PALB2  może być powodem rozwoju nowotworu.
Badanie i zależne od wyniku właściwe postępowanie profilaktyczne: samokontrola piersi, częstsze badania przesiewowe, opieka lekarska, pozwalają znacznie zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka piersi/jajnika. Wykrycie raka w początkowej fazie daje szanse na wyleczenie.